Çfarë janë realisht katër vilajetet!?

Me që tani mund edhe të flasësh për nacionalizëm!!

koment

Besi Bekteshi

Në fund të fundit, ka ardhur dita që jo thjesht të rivendikojmë teritore, por të flasim për troje dhe sipërfaqe të cilat banohen edhe sot nga shqiptarë etnikë. Nuk është problemi se janë shtuar emocione kombëtare si për 100 Vjetor, edhe nga parti të tipit “nacionalist” si në Kosovë dhe Shqipëri, por edhe nga krijimi i momentit dorëlëshues me sa duket nga jashtë për shqiptarët. Se sa “dorëlëshues” janë ato jashtë për një nacionalizëm të ashpër,  këtë do ta vërtetojmë, por në qoftëse ne fillojmë edhe politikisht të artikullojmë nacionalizëm, kjo do të thotë se “politika kërkon rrugë të reja jetese dhe hapsira të reja, me që të vjetrat janë mbyllur”. Nuk është moderne kjo por....!?  Normalisht këtë gjë do të bëjë edhe politika shqiptare. Në fillim e bën Partia Socialiste me “paktin detar” me Greqinë, dhe padyshim që zoti Berisha lejon kushtetuesen ta hedhë poshtë, pastaj janë parti të sapokrijuara që bëjnë kombëtarin dhe pastaj është edhe vetë Berisha që përmënd Prevezën dhe Podgoricën.

Duke ndarë disi politikën nga diplomacia unë kam mendimin se akoma nuk kemi bashkim strategjik kombëtar dhe projekt të tillë të qartë, dhe normalisht edhe sikur të kemi, kemi vështirësi për implementim, sepse vuajmë nga shtetërimi gjysëm fisnor dhe gjysëm sundimtar në përgjithësi.  Kemi defiçenca të mëdha shtetëruese dhe krerët ngado, kudo dhe kurdo, në të gjithë trevat shqiptare, janë kryetar sundues të partive që ngjajnë me fisin....familjen e madhe. Po, edhe kur ndonjëri i familjes është maskara, po ta denoncosh, është njësoj sikur ta shash me nënë dhe motër ...kryetarin e fisit!! Gjithsesi... ky është problem tjetër.

Kur themi Shqipëri e madhe, më e qartë hartografikisht,  është Shqipëria e katër vilajeteve. Historianë kryesisht sllavë e dinë qartë këtë gjë!!  Pra Shqipëria e fundit dhe kryesisht në kohën e Lidhjes së Prizrenit.  Është absolutisht një Shqipëri e banuar nga shqiptarë, dhe nga një identitet shqiptar, e patjetër është albanologu Hahn i cili sëbashku me Scekeli-n e kanë kaluar në këmbë.

Flitet shqip, ka tre besime në sipërfaqen e vilajeteve, dhe ka plot qytete të mëdha shqiptare të banuar nga Shqiptarët, që nuk bëjnë asgjë tjetër por krijojnë bindjen në historianografinë e botës së qytetëruar se në fakt “shqiptarët janë shumë”....!

 Është pikërisht kongresi i Berlinit që ka bërë padrejtësinë më të madhe  në historinë e shtetformimit shqiptar te një komb i vjetër në ballkan. Vilajeti i Shkodrës si më i vogli ne sipërfaqe, por jo në pasuri dhe qytete, ishte me këto qëndra të mëdha. Nga veriu në jugë Vilajeti i Shkodrës kishte këto qëndra të mëdha urbane duke filluar nga Podgorica dhe nuk duhet harruar se banohej nga shumica shqiptare në ato vite, dhe kryeqytet i Malit të Zi... ishte Cetinja, ishte Tivari dhe Ulqini, Lezha, Kruja, Durrësi, Tirana dhe Kavaja.  Vilajeti i Shkupit ose Kosovës, ishte me qëndrat urbane të mëdha si Prizreni dhe Shkupi, Peja, Mitrovica, Prishtina, Gjilan, Vranjë, Bujanovc, Preshevë, Tetovë, Dibër, por edhe Beran, Novi Pazar, Nish, Leskovc etj. Kurse Vilajeti i Manastirit ishte me Prilepin, Kërçovë, Kostur, Follorinë,  Ohër, Korçë dhe deri në Elbasan. Vilajeti i Janinës kishte qëndra si Konica, Arta, Korfuzi, Gjirokastër, Berati, Vlora dhe patjetër edhe Preveza e famshme. Ka edhe qëndra të tjera urbane, por që në atë kohë nuk ishin me shumë banorë. Padiskutim që në të gjithë këto qëndra urbane, përqindja dërmuese e popullsisë ishte shqiptare dhe në ato vënde kur kishte popullsi tjetër...etnike normalisht që ajo përbënte një pakicë.....shumë pakicë.  Ky është problem i ezauruar tashmë historikisht dhe i vërtetuar edhe në kanceleritë e mëdha të huaja të Europës. Por....por në fakt, e keqa ishte njëhsimi administrativ i katër vilajeteve me shqiptarizmën.... dhe tendencën për të kapur troje shqiptare kur perandoria po shëmbej. Arnautlluk-u dhe shqiptarët, tashmë ishin modele të nxjerrjes jashtë nga teritoret dhe kush të rrinte do të asimilohej.  Ky është problemi i madh i joni dhe normalisht historia pastaj ka bërë të sajën, duke sjellë gjithmonë në kujtesë edhe vërtetësinë e pikërisht kësaj ndarjeje teritoriale të vilajeteve që në fund të fundit është banuar dhe është folur shqiptarisht. Sot ka ndryshuar shumë pak, pak fare në veri dhe akoma më pak në lindje dhe disi në jugë. Shumë pak ose aspak.

A është oportune të flasësh, a është e drejtë. Mbase akoma nuk është opurtune, por gjithmonë është e drejtë. A ka njerëz që nuk duan bashkim kombëtar? Mbase, edhe mund të ketë, por nuk mund të përjashtohet si projekt dhe si një moment klasik i kombit në teritorin e tij etnik.

A duhet të flasim ne në bazë të lejeve të politikës? Unë mendoj se nuk kemi nevojë për leje politike se sa për respekt për njëri tjetrin, dhe për miqtë ndërkombëtarë sponsorizues të integrimeve tona.

A është gabim të ëndërrosh një bashkim kombëtar? Nuk është gabim, por është keq vetëm të ëndërrosh dhe mirë të projektosh.  A kemi unitet kombëtar në teritorin e katër ish vilajeteve? Më shumë kemi se sa nuk kemi, por na mungon frymëzimi për shtet të konsoliduar të shqiptarëve në teritoret e pranuara ndërkombëtarisht që është padyshim Republika e Shqipërisë dhe tashmë edhe Kosova. A ka rivalitet midis shqiptarëve? Pa dyshim ka, por në fund të fundit historia e një kombi është edhe e tillë. Albanologu Johann Georg Von Hahn ose sipas Eqrem bej Vlorës “me i madhi mirbënjës i gjuhës sonë” thotë: Me që shqiptarët nuk janë sllavë dhe nuk lidhen ngushtë me ndonjë nga popujt e tjerë që njohim, me që burimet fare të pakta që kemi nuk  flasin për ndonjë shtegtim tjetër përveç atij sllav, i cili ishte aq i madh sa të krijonte një popull të madh, duhet pranuar se shqiptarët e sotëm, janë banorët e hershëm parasllavë të atij vëndi. Tezat e albanologut të madh u bënë “autoktonia më e madhe e demostruar në këtë kohë në Europë” dhe është pikërisht ky person që gjeti rrënjët e gjuhës tonë, dhe shpjegoi duke rritur ndjenjën kombëtare origjinën e shqiptarëve. Normalisht në këtë kohë nxorri edhe me të tjerë më vonë.... kokë, dhe vërtetim modeli i shqiptarëve si origjinarë ilirë dhe fqinj të helenëve dhe romakëve, por edhe origjinarë të një gjuhë të lashtë dhe të lirë pellazge e cila ju bën nder.

Të tjerët janë më vonë....shumë më vonë.

Në këtë mënyrë pse të mos krijojmë idenë e kthimit të historisë në vëndin e saj të krijimit? Normalisht në kushtet dhe kontekstin e BE-së dhe integrimit në botën e qytetëruar.