Galeazzo Ciano, gëzohet se ka mësuar shqiptarët të hanë “dy herë në ditë”, dhe hyn në Shkodër me makinë të karamboluar.
Ciano, ose njeriu që qëndronte midis Duçes dhe Mbretit, për “La Grande Albania”.
Besi Bekteshi
Gazetar, historian ne Arkivin e Muzeut Historik Shkoder
Ka disa dhjetra foto të vizitës së Galeazzo Ciano, ose “ministrit dhëndër” të Duçes, në Shkodër. Patjetër që fashizmi i përgatiti një hyrje triumfale Ciano-s, dhe në të vërtetë, ashtu i shkathët dhe shumë më tepër modern, se sa shumë të tjerë eksponentë të fashizmit të ardhur në Shkodër, ka bërë një lloj buje në atë kohë, duke qënë se ishte në idetë e tij një “mbrojtës i një Shqipërie të madhe”.
Shkodra në piacën e saj ishte veshur me ngjyrat e flamurit shqiptar, por edhe atij italian në trikolor. Kishte stema të ngritura në lartësi që tregonin “fashion”, dhe po ashtu edhe Shqiponjën. Një nga parullat tipike të modelit ideologjik të momentit të një entuzismi fashist ishte: “Ciano ci hai liberati” e që përkthehej më poshtë “Ciano na ke lirue”. Normalisht kishte parakalime foklorike dhe banda të ndryshme, dhe shumë ushtarë me përshëndetjet e fashizmit. Ciano ka vizituar disa qëndra, dhe ka biseduar, por më tepër ka dashur të ecë shpejt në Shkodër. Por ajo që ka rënë në sy më tepër, ka qënë makina e tij e karamboluar. Në fakt makina e zbuluar e Cianos, në krahun e djathtë, ka pasur një goditje relativisht të fortë, ka pasur një fener të djathtë të thyer, mbulesën e gomës së djathtë të dëmtuar, maskarinën pjesërisht të dëmtuar, dhe në këtë gjëndje makina e Cianos ka sfiluar në Shkodër. Nuk ka mbetur pa u vërejtur kjo gjë jo e natyrshme, për një ceremonial të tillë të rëndësishëm në qytetin e madh të veriut, duke qënë se Ciano është lartësia më e madhe fashiste dhe si ministër, por edhe si dhëndër i Duçes. Makina e dëmtuar është me timon në krahun e djathtë, dhe në ato kohë u justifikua me pikërisht këtë “difekt”, por ama nga pamjet duket qartë, që ka qënë një goditje nga lart poshtë në të djathtën e makinës. Ciano në atë kohë vinte në momente të një pushtimi dhe me idetë e tij të një Shqipërie të madhe, por që e vinte midis dy zjarrve që ishte vjehri i tij që nuk pyeste për jugosllavinë kaq shumë (në fillim kishte edhe idenë e Shqipërisë së Madhe) dhe Vittore Emanuele III, që kishte gruan nga Mali i Zi. Në ditarin e tij ai thotë: 22 maj 1940 nisem për Durrës. Arrij në Durrës dhe Tiranë, ka një pritje të ngrohtë. Shqiptarët janë të shumtë në një rrugë ndërhyrjeje (e ka fjalën për vazhdim të pushtimeve) dhe duan Kosovën dhe Çamërinë. Është e lehtë për ne që të shtojmë popullaritetin, duke u bërë kampionë të nacionalizmit shqiptar. 23 maj, vazhdon Ciano, vizitoj Shkodrën.......pastaj Rubikun. Aty është një minierë e bakrit shumë premtuese. Veprat publike që kam vizituar këtë mëngjez janë një sodisfaksion. Gjithkund ka një mirseardhje të ngrohtë. Populli shqiptar na është mirënjohës që “ju kemi mësuar atyre të hanë dy herë në ditë”, sepse kjo, rrallë ka ndodhur më përpara. Kjo duket shkruan Ciano “edhe në aspektin e tyre fizik i cili tregon një mirëqënie më të madhe”. Ciano duket tepër i ngazëllyer dhe i lumtur nga Shqipëria. Por ai për një vit rresht, do të ketë punë me kërkesat e Mbretit të Italisë i cili do që të restaurojë dinastinë e Petroviçëve në Montegro. Ai shkruan në 24 prill të 41 se : Me Acquarone do të sistemojmë një vizitë që mbreti do të bëjë në Shqipëri. Duhet të flitet edhe për restaurimin e dinastisë së Petrovicëve.....duhet të shkojmë me qetësi dhe lehtësi drejt kësaj, sidomos për të mos ju kutuar shqiptarëve “krijimin e një dinastie të tyre”. Pastaj Ciano thotë në 28 prill: Mbreti insiston në restaurimin e dinastisë në Malin e Zi, por kam frikë se kjo mund të krijojë tensione në Shqipëri. Megjithatë nyja më e rëndësishme është çështja e kufirit midis Malit të Zi dhe Shqipërisë. E normalisht sipas ditarit të diplomatit të fashizmit Serafino Mazzolini i cili ishte caktuar edhe si “Komisar i Lartë” dhe që kishte lidhjet me Cetinjën” Ciano mbronte Luogotenenten e tij në Tiranë Jakomonin, i cili kërkonte të mbronte kufijtë e Shqipërisë, por me Ulqinin brënda dhe një pjesë të teritoreve që ishte në Malin e Zi. Kështu thuhet në kujtimet e Mazzolinit të sjella në kohë nga Giani Rosi në “”Ditari i Diplomatit”. Biles aty thuhet se “Mazzolini” po kujdesej të lajmëronte Romën të kishte vëmëndjen për “ipersensibilitetin e Malit të Zi” e cila vinte nga historia konfliktuale midis dy popujve. Ka pasur edhe letra të tjera dërguar Cianos për pikërisht bashkimin e Ulqinit dhe tokave të tjera Shqipërisë, të cilat kanë pasur irritim dhe pakënaqësi të madhe në Mal të Zi. Në këtë sens thotë Mazzolini, Ciaon tenton një “mediazione” për të marrë garanci të shqiptarëve, për pronat e malazezëve në tokat që do ti kalonin Tiranës. Por kjo gjë sipas tij garantohesh nga “compagine imperiale italiana”.
Gjithsesi me 21 maj të 41, Ciano tregon qartë në ditarin e tij se “Mbreti kërkon ti kthejë Malit të Zi kufirin e 1914-tës, por kjo është e pa mundur, sepse “ne e dimë çfarë mund të ndodhë në Shqipëri” dhe dimë mirë ato që i quajnë padrejtësi nga traktati i Versajës. Ciano ka luajtur gjithmonë me letra të “sigurisë” për Shqipërinë, edhe në saj të vizitave të tij në vëndet ku në Shqipëri shikoheshin minerale dhe burime të jashtëzakonshme. Në foto, Ciano duket edhe në malësi, afër burimeve dhe pikave strategjike dhe normalisht miqësia me Jakomonin që nuk pëlqehej nga Duçe për shkak të falimentit të fushatës me Greqinë, e kishte bërë disi “pro shqiptar”.
Megjithatë fotoja e Marubit, ku Ciano futet në Shkodër me makinën e tij të dëmtuar nga një karambol, është ajo që ka mbetur më tepër në celuloid në qytetin e vizitës së Ministrit të Jashtëm dhe dhëndërrit të Duçes, i pushkatuar nga ky i fundit, në 11 janar të vitit 1944.
Nessun commento:
Posta un commento