“Respekti” i komunistëve shqiptarë për ndihmën
e britanikëve në luftën e dytë.
Koment-dossier
Besi Bekteshi
Tani mund të
shkruajnë plot për ish dikur togerin David Smiley “në ndihmë të partizanëve”
dhe mund edhe të shkruajnë se ishin anglezët që ishin me komunistët, por si
gjithmonë historianografia e tyre, pra e komunistëve, është plot “përpunim dhe
mashtrim”. Po, koloneli David Smiley që për merita në Shqipëri ka marrë
medaljen e Mbretëreshës “Kryqin Ushtarak” dhe “Urdhërin e Skënderbeut” te ne, i
ka ndihmuar partizanët. Ai sëbashku me organizmin SOE për të ndërtuar në vëndet
e vogla rezistencën kundra fashistëve dhe nazistëve, kanë bërë punë të madhe me
partizanët, dhe sidomos me hedhjen në erë të një gazerme italiane dhe një ure
përpara se të vijnë gjermanët, kanë qënë të jashtëzakonshëm. Si agjentë të
Britanisë së Madhe kishin qëllimin që të mblidhnin bashkë grupet e rezistencës
në Shqipëri, por nuk arritën për arsye të njohura ta bëjnë këtë gjë. Janë
shkrimet dhe kujtimet e shumta që e vërtetojnë këtë ide dhe nuk ka nevojë për
shumë debate dhe polemika. Edhe Komanda e Lartë Gjermane në Shqipëri, në volantinet e saj, ju thotë
shqiptarëve se “anglezët duan të sjellin komunistët në Shqipëri, dhe mbas tyre
bolshevikët.... dhe se ne nuk kemi punë me shqiptarët. por luftojmë anglezët
dhe rusët”. Këto gjëra dihen dhe partizanët janë furnizuar me armë dhe mjete,
veshje dhe ushqime por dhe ilaçe nga britanikët. Me specialistët e SOE të tyre
britanikët kanë bërë aksione sabotimi
dhe Enver Hoxha ishte edhe pse nuk dinte anglisht, një person që i kishte
britanikët në afërsi të shtabit të tij. Problemi ishte se shumë shpejt Enver
Hoxha, kuptoi se me anglezët dhe më vonë amerikanët, nuk do ta kishte të gjatë
dhe nuk kishte se si të bashkëpunonte as me Mbretërorët dhe as Ballistët dhe
vetë Devid thotë se në Shqipëri ka pasur më tepër luftë civile se sa luftë
kundra ...gjemanëve!! Perceptimi i britanikëve dhe sidomos David Smiley, Mclean
dhe Julius Amery që kishin favorizuar komunistët dhe këto tashmë ju kishin kthyer
shpinën, ose më mirë Enver Hoxha po lidhej fort me rusët, u qartësua kur mbas
1948-tën shqiptari dredharak Hoxha ju bëri “naftën” edhe jugosllavëve.
Normalisht që Hoxha ju kishte “bërë respekt” britanikëve dhe amerikanëve që kur
i nxorri jashtë....i bëri të ikin!! Mbas
1946-tës SOE, pushoi definitivisht së funksionuari, por u shkri me SIS që është
e sotmja MI6 e britanikëve, dhe koloneli i famshëm vazhdoi me SIS. Sidomos nga
qëndra e veprimit mbas luftës së dytë në Itali, agjentët e SOE dhe SIS, nuk kishin
shumë “dashuri” midis tyre. Komunistët i kthyen respektin kolonelit David me
operacionin “Valuable” i cili mori fund në prill të vitit 1954 me Hamit
Matjanin, ku si në Londër dhe Washington më në fund, u bindën se ky operacion
që do të përmbyste Hoxhën nuk kishte më kuptim. E para, sepse ishin tradhëtuar
nga agjenti i dyfishtë Kim Philby, pastaj nga shqiptarët që grindeshin me njëri
tjetrin, dhe e treta se Bashkim i Sovjetik mbas bombës atomike, nuk do të
toleronte më veprime me të tillë agjentë jo thjesht në Shqipëri, por sidomos në
Ukrainë dhe në kufitë e tij, aksione që ishin në vazhdim nga anglo-amerikanët.
Pra kishin hyrë në luftën e ftohtë të vërtetë.
Komunistët, “ndihmën e britanikëve” e kishin respektuar duke vrarë
qindra nacionalistë, antikomunistë, besnikë të monarkisë, ballistë, republikanë, liberal demokratë, të
gatshëm të luftonin për vëndin e tyre. Kortezinë e shumë aksioneve akoma
sekrete të përbashkëta midis SOE-së dhe partizanëve, shumë shpejt Enver Hoxha e
pagoi me anën e bashkëpunimit me rusët. Në kohën e bashkëpunimit me britanikët,
dhe shumë më pak me amerikanët gjatë 1943-44, në Shqipëri nuk kishte
këmbë....sovjetiku!! Asnjë ndihmë përveç “radio Moskës”. Nejse, vijmë te kthimi
i respektit nga komunistët e Enverit
britanikëve. Operacioni “Valuable”
tregoi...donte të tregonte të kishte profesionalizmin dhe eksperienca e SOE,
sipërfaqësoren dhe një farë dilentantizmi të së sapoformuarës CIA,
vullnetarizmin jo gjithmonë reale e
emigrantëve shqiptarë. Në fakt çfarë ndodhi? Një tradhëti dhe lojë e dyfishtë e
Kim Philby-it agjent i SIS britanik dhe sidomos lidhje me "Office for
Policy Cooordination" i krijuar për të organizuar “suversion” në vëndet
armike me SHBA-të. Ne tashmë mbas vitit 1945-së, ishim një vënd jo mik me pikërisht SHBA-të,
megjithëse sot duan të thonë disa se “ishin me SHBA-të gjatë luftës së dytë!!
Po ishim, por shpejt shkuam drejt BS-së, duke ja dredhur dhe Titos, të cilët në
një farë mënyre e kontrollonin britanikët.
Në 3 tetor të vitit 1948-të, një varkë me vela ngjyrë portokall e lyer
blu dhe ngjyrë të artë e quajtur “Stormie Seas” nga një burim, por e besueshme mund
te jetë edhe “ Stormy Seas” lëshoi ankorën pothuaj 1 km larg nga gadishulli i
Karaburunit. Dukej sikur ishte varkë udhëtimesh, por ishte varkë zbarkimi
të atyre që regjimi i quante
“diversantë”, kurse koleneli David i konsideron patriotë dhe ishin 9-të. Nga
një burim italian del se me to ka qënë dhe një toger italian i kampit të
rekrutimit, i cili po nga ky burim del se është vrarë dhe akoma nuk është gjetur,
sot e kësaj dite. Kurse në fakt, e qartë është se stërvitja është bërë në Maltë
dhe ishin stërvitur nga David dhe shefat e SOE-së së dikurshme, që kishin
luftuar kundra gjermanëve dikur. Ato nuk
dinin se në këtë kohë Kim Philby, ishte në udhëtim për në SHBA-të, në bord të transoqeanikut “Caronia”, pinte shampanjë
si zakonisht, dhe bënte biseda të ëmbla. Por shumë pak se të linte Londrën, kishte pasur një takim me “kontrollorin e tij
sovjetik” dhe e kishte vënë në dijeni për operacionin në fjalë. Ishte në dijeni
për pikërisht detyrën e tij të re në Amerikë. Grupi u nis për rrugës në Tragjas,
dhe kishin armë, para dhe radio. Katër burra me shef Bido Kuka u nisën për
Kurvelesh dhe katër të tjerë për Vlorë. Kur Koka arriti në Gjorm, mori vesh se
grupi tjetër kishte rënë në pritë dhe ishin vrarë vëllezërit Sheno, kurse i
katërti ishte zhdukur. Një vajzë vogël e sqaron Kukën, se ushtria një ditë më
përpara kishte vendosur nën kontroll gjithë bregun. Grupi tjetër i operacionit
ishte me Sefer Musho një pjesë,dhe pjesa tjetër me Bardhyl Gerveshi dhe morën
vesh shumë shpejt besimin e pakët që ishte, dhe rrethimet kudo nga ushtria dhe
sigurimi. U kthyen në Greqi, dhe bënë një raport të detajuar.
Përpjekjet shkuan
bosh dhe raprezaljet në popull u shtuan shumë. Nuk arriti të bëhej asnjë lloj
kryengritje dhe stërkëmbëshat midis shqiptarëve dhe adestrimit shpesh herë që
linte të dyshoje ishin një, por.....por sigurimi dinte në paradhënie pothuaj
çdo gjë.
Tashmë Philby ishte
stacionuar pothuaj në zemër të operacionit "Valuable" dhe kishte kaq shumë rrjedhje të informacionit sa që
bie fjala në 14 shtator të vitit 1949 "New Chronichel" në Londër
shkruante “ Vullkani shqiptar është në pikën e shpërthimit” dhe e kishte fjalën
për kryegritjen që duhej....të ndodhte!! Kurse Cyrus L. Sulzberger korrespondet
i "New York Times" në këtë kohë shkruante: Dobësimi dhe më pas
rrëzimi i regjimit shqiptar, kanë qënë një objektiv bazë i perëndimit”. Fliste
edhe për rekrutim të bandave të luftëtarëve dhe rezistencës komuniste. Në fund pikërisht ky gazetar tregonte për dy
grupet e agjentëve të zbarkuar në Shqipëri, me qëllimin lidhjen me lëvizjen
antikomuniste. Ndërkohë Phylbi mbante kontakte, dhe ngrinte simpati, dhe duke u
“dehur” tregonte e tregonte, operacione sekrete me rolin e madh të dopiolojës
që me demek luante edhe midis dy shërbimeve mike, por që në fund të fundit
lajmet ju shkonin rusëve dhe këta të fundit lajmëronin Hoxhën dhe sigurimin e
tij, duke forcuar sidomos në vitin 1950-të miqësinë me Bashkimin Sovjetik.
Philby kishte arritur të ndante edhe zyrën e
tij me James Mc Cargar, zyrë që analizonte operacionet në Shqipëri, dhe
bëheshin “debriefing” kur misionet mbaronin. E jashtëzakonshme!! U vazhdua edhe
mbas humbjeve dhe deri në vitet 1953 kur Philby ishte nën observim nga që dy
njerzit e pijeve dhe dehjeve të tij si Guy Burgess e Donald Mac Lean ishin
larguar për në Moskë. Tre grupe që u ngarkuan të parashutonin në Shqipëri nuk arritën
as të preknin në tokë, edhe pse ju ishte thënë se do të shkonin në “zona të
sigurta”. Sigurimi po i priste, e kush nuk u vra, u dënua ashpër. I fundit
ishte Hamit Matjani, dhe të tijtë që ishte një aksion dizastër dhe nga kjo kohë
doli dhe radio loja e famshme e sigurimit e administruar nga sovjetikët.
Në fakt janë dy libra të cilët hedhin
dritë në akoma dokumentat e pa hapura qartë të "Valualble" dhe këto
libra janë “Lufta ime sekrete” e Kim Philby, dhe është një variant i mirë në
italisht i vitit 1968, dhe “Albanian assignment” e Devid Smiley e vitit
1985-së.
Dokumentat e kësaj kohe, por edhe të
SOE-së dhe SIS, mbas luftës, nuk janë hapur dhe arkivat e tyre janë pothuaj të
mbyllur. Për këto operacione dhe veprime di shumë mirë edhe Dr Philips Devis, që njeh shumë qartë edhe veprimet e kolonelit
David.
Komunistët shqiptarë ndihmën e britanikëve në
“Luftën e Dytë Botërore e respektuan” duke prishur marrëdhëniet që në fillim,
duke vazhduar luftën kundra armiqve të tyre jo të huaj, por të brëndshëm si
vazhdim i luftës civile të filluar që në kohë të ndihmës britanike. E kam
fjalën si larje hesapesh me kundërshtarët e brëndshëm. Pastaj me ndihmën e rusëve, dhe me një inat dhe urrejtje që
zgjati shumë, pothuaj pesë dekada, luftuan si britanikët dhe amerikanët, të
cilat ishin përpjekur për të ndryshuar regjimin gjakatar të Hoxhës, por pa
arritur asgjë, dhe duke u tradhëtuar nga një superagjent i shumëfishtë si Kim
Philby.
Ky është edhe respekti i komunistëve për
“aleatët dhe sidomos britanikët” i treguar mbas vitit 1945-së në Shqipëri.
Nessun commento:
Posta un commento